Βρεφικές ασθένειες: 10 συχνά συμπτώματα και πώς να το βοηθήσεις

Αλλεργίες

Κολικοί και κλάμα

Δυσκοιλιότητα 

Αφυδάτωση

Διάρροια

Έκζεμα

Πυρετός

Δυσανεξία στη λακτόζη

Παλινδρόμηση

Προκλήσεις ύπνου

Αλλεργίες 

Μια αλλεργία σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού αντιδρά υπερβολικά σε μια κανονικά αβλαβή ουσία όπως η γύρη ή τα τρόφιμα όπως οι ξηροί καρποί, το αγελαδινό γάλα, τα αυγά ή το σιτάρι, θεωρώντας την ως απειλή και παράγοντας αντισώματα για να την καταπολεμήσει. Το αποτέλεσμα είναι μια αλλεργική αντίδραση με συμπτώματα όπως: 

• Φτέρνισμα, συριγμός και βήχας.
• Καταρροή ή βουλωμένη μύτη
• Κόκκινα, με φαγούρα και υγρά μάτια
• Κόκκινο και κνησμώδες εξάνθημα
• Κοιλιακό άλγος, εμετός και διάρροια.
• Επιδείνωση του άσθματος ή του εκζέματος 
• Σε σοβαρές περιπτώσεις, αναπνευστικές δυσκολίες ή αναφυλαξία.

Οι πιθανότητες ένα μωρό να αναπτύξει αλλεργία αυξάνονται εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Κι ενώ είναι αλήθεια ότι τα μωρά τείνουν να ξεπερνούν κάποιες από τις παιδικές τους αλλεργίες, πολλές από αυτές διαρκούν μια ζωή. Μελέτες δείχνουν ότι ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε την ανάπτυξη αλλεργιών στο μωρό σας είναι να το θηλάζετε, γι' αυτό προσπαθήστε να συνεχίσετε όσο μπορείτε, ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών. Το μητρικό γάλα περιέχει επίσης αντισώματα που βοηθούν στην υποστήριξη του ανώριμου ανοσοποιητικού συστήματος του μωρού σας για την καταπολέμηση των αλλεργικών αντιδράσεων και είναι καλή πηγή ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, τα οποία βοηθούν στην ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος και αποτρέπουν την ανάπτυξη αλλεργιών.

Όταν ο αποκλειστικός θηλασμός δεν είναι εφικτός, υπάρχουν συγκεκριμένες μερικώς υδρολυμένες φόρμουλες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης αλλεργιών. Η πρωτεΐνη σε αυτά τα υδρολυμένα σκευάσματα διασπάται, μειώνοντας την πιθανότητα αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος σε αυτά. Οι πιο πρόσφατες συμβουλές για την εισαγωγή στερεών τροφών σε υγιή μωρά που δεν έχουν διαγνωστεί προηγουμένως με αλλεργίες, είναι να τους δίνετε τροφές όπως αυγά, σιτάρι, ψάρι και φιστίκια σε μικρές ποσότητες, σε αναπτυξιακά κατάλληλες υφές, από την ηλικία των έξι μηνών περίπου, αλλά όχι πριν από τους τέσσερις μήνες. Αυτό μπορεί πραγματικά να τα αποτρέψει από το να αναπτύξουν αλλεργίες. Προσφέρετε τα πιθανά αλλεργιογόνα ένα-ένα, περιμένοντας μερικές ημέρες πριν δοκιμάσετε κάποιο άλλο. Αυτό θα σας βοηθήσει να εντοπίσετε αν ένα συγκεκριμένο τρόφιμο προκαλεί αντίδραση. Εάν το μωρό σας έχει έκζεμα ή παρουσιάζει σημάδια τροφικών αλλεργιών, μιλήστε με έναν επαγγελματία υγείας για συμβουλές.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Κολικοί και κλάμα

Ο κολικός είναι ένας κοινός όρος που χρησιμοποιείται για τα μικρά μωρά -συνήθως κάτω των τριών μηνών- που κλαίνε πολύ. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη ιατρική εξέταση ή ορισμός για το τι προκαλεί κολικούς στα μωρά, αλλά το κλάμα θεωρείται ότι συνδέεται με παγιδευμένα αέρια ή άλλους πεπτικούς πόνους. Εμφανίζεται τόσο σε μωρά που τρέφονται με γάλα σε σκόνη όσο και σε μωρά που θηλάζουν. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα μωρά στα οποία χορηγήθηκε ένα προβιοτικό συμπλήρωμα που ονομάζεται Lactobacillus reuteri έκλαιγαν για μικρότερα χρονικά διαστήματα σε σύγκριση με τα μωρά που δεν έπαιρναν το προβιοτικό. Τα καλά νέα για τις θηλάζουσες μητέρες είναι ότι ο Lactobacillus reuteri βρίσκεται φυσικά στο μητρικό γάλα.

Εάν το μωρό σας είναι υγιές, αλλά κλαίει υπερβολικά για περισσότερες από τρεις ώρες την ημέρα, τρεις ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα, μπορεί να πάσχει από κολικούς. Οι τρόποι που μπορείτε να το βοηθήσετε περιλαμβάνουν:

• Το ταΐζετε όταν το ζητάει δηλαδή όταν το μωρό σας δείχνει σημάδια πείνας και σταματάτε όταν σας δείχνει ότι έχει χορτάσει
• Ρέψιμο κατά τη διάρκεια του θηλασμού αλλά και μετά από κάθε τάισμα, είτε το μωρό θηλάζει είτε τρέφεται με μπιμπερό. Πειραματιστείτε με διαφορετικές στάσεις και κινήσεις των χεριών
• Κρατήστε το μωρό σε όρθια στάση για 15 λεπτά μετά το τάισμα
• Κάντε του ζεστά μπάνια και καταπραϋντικά μασάζ, μπορεί αυτό να ανακουφίσει το μωρό σας

Οι κολικοί μπορεί να είναι μια πρόκληση, αλλά τα περισσότερα μωρά τείνουν να τους ξεπερνούν. Αν νομίζετε ότι το μωρό σας παρουσιάζει πρόσθετα συμπτώματα (για παράδειγμα, αυτά που υποδηλώνουν δυσανεξία στη λακτόζη) ή ανησυχείτε για τα συμπτώματα του κολικού, μιλήστε με τον γιατρό σας.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Δυσκοιλιότητα

Η παιδική δυσκοιλιότητα μπορεί να εμφανιστεί όταν το μικρό σας είναι αφυδατωμένο ή έχει αρχίσει να καταναλώνει στερεές τροφές. Μπορεί επίσης να είναι μια αντίδραση στο γάλα σε σκόνη (φόρμουλα) ή ένα σημάδι υποκείμενης ασθένειας ή να οφείλεται σε συμπεριφορικά αίτια όπως η παρακράτηση. Να θυμάστε ότι κάθε μωρό είναι διαφορετικό. Σε γενικές γραμμές, τα μωρά που θηλάζουν σπάνια παρουσιάζουν δυσκοιλιότητα λόγω της φυσικής καθαρτικής δράσης του μητρικού γάλακτος. Τα μωρά που τρέφονται με φόρμουλα γενικά δεν κάνουν κακά τόσο συχνά όσο τα μωρά που θηλάζουν, οπότε το να περάσουν μερικές ημέρες χωρίς λερωμένη πάνα δεν σημαίνει ότι υπάρχει λόγος ανησυχίας. Τα σημάδια δυσκοιλιότητας που πρέπει να προσέξετε περιλαμβάνουν:

• Ξηρά ή σκληρά κακά
• Σπάνια λερωμένες πάνες
• Δυσοσμία στον αέρα
• Απώλεια όρεξης
• Λήθαργος και ανησυχία/γκρίνια

Είναι σημαντικό να διασφαλίσετε ότι το μωρό λαμβάνει αρκετά υγρά (βλ. αφυδάτωση) και ότι η φόρμουλα παρασκευάζεται σωστά. Εάν παρουσιάσει δυσκοιλιότητα ή εάν το μωρό σας φαίνεται να πονάει, μιλήστε με τον γιατρό σας. Μπορεί να σας συστήσει να δώσετε λίγο δροσερό βρασμένο νερό, μια ειδική φόρμουλα, αν χρειάζεται, ή ένα κατάλληλο καθαρτικό για να ανακουφιστεί το μωρό από τη δυσκοιλιότητα. Τα πρεβιοτικά που ονομάζονται FOS (φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες) και GOS (γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες) είναι κλινικά αποδεδειγμένο ότι βοηθούν στη δυσκοιλιότητα του μωρού, καθώς κάνουν τα κόπρανα πιο μαλακά και το υποστηρίζουν να κάνει τα κακά του πιο συχνά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βρίσκονται σε ορισμένα βρεφικά παρασκευάσματα και διατίθενται επίσης ως συμπληρώματα. Μπορεί να βρείτε ότι το να κάνετε μασάζ στην κοιλιά του μωρού σας με δεξιόστροφες κινήσεις του χεριού και αργές κινήσεις προς τα κάτω και κάτω από τον αφαλό είναι επίσης καταπραϋντικό.

Για να βοηθήσετε στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας στα νήπια, φροντίστε το μικρό σας να προσλαμβάνει αρκετά υγρά και αποφύγετε τις απότομες αλλαγές στο γάλα του (είτε πρόκειται για φόρμουλα είτε για αγελαδινό γάλα). Βεβαιωθείτε ότι έχει επαρκείς φυτικές ίνες στη διατροφή του, με πολλά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, και ότι η σωματική του δραστηριότητα είναι αρκετή.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Αφυδάτωση

Τα μωρά και τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από την αφυδάτωση σε σχέση με τους ενήλικες. Εάν το μικρό σας είναι αφυδατωμένο, σημαίνει ότι το σώμα του έχει χάσει περισσότερα υγρά από όσα έχει προσλάβει. Η διάρροια, ο εμετός, η αυξημένη δραστηριότητα και ο ζεστός καιρός μπορούν να προκαλέσουν αφυδάτωση, ενώ η δυσκοιλιότητα μπορεί να εμφανιστεί ως αποτέλεσμα αυτής. Οι λιγότερο βρεγμένες πάνες και τα σκούρα, με έντονη μυρωδιά ούρα είναι σημάδια ότι το μωρό σας είναι αφυδατωμένο, γι' αυτό θυμηθείτε να αναπληρώνετε τα υγρά που λαμβάνει. Τα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά δεν χρειάζονται επιπλέον νερό μέχρι να αρχίσουν να τρώνε στερεές τροφές. Τα μωρά που τρέφονται με φόρμουλα μπορεί να χρειαστούν επιπλέον νερό αν ο καιρός είναι ζεστός - αυτό θα πρέπει να είναι βρασμένο και αφημένο να κρυώσει πόσιμο νερό αν είναι κάτω των έξι μηνών ή ασφαλές πόσιμο νερό αν είναι άνω των έξι μηνών.

Ζητάτε πάντα ιατρική βοήθεια αν ανησυχείτε ή θέλετε περαιτέρω συμβουλές, και ειδικά αν παρατηρήσετε σημάδια όπως λιγότερα δάκρυα όταν κλαίνε, ένα βαθουλωμένο μαλακό σημείο στο κεφάλι των μωρών ή των νηπίων, βαθουλωμένα μάτια, ψυχρά και αποχρωματισμένα χέρια και πόδια, ρυτιδωμένο δέρμα ή να έχουν μόνο μία ή δύο βρεγμένες πάνες την ημέρα.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Διάρροια

Η διάρροια του μωρού μπορεί να προκληθεί από ιογενείς στομαχικές διαταραχές, βακτήρια, παράσιτα, παθήσεις όπως η κοιλιοκάκη, οι αλλεργίες και η δυσανεξία σε ορισμένα τρόφιμα. Η διάρροια μπορεί επίσης να συμβεί αν το μωρό ή το νήπιό σας έχει πάρει αντιβιοτικά, τα οποία έχουν σκοτώσει τόσο τα χρήσιμα όσο και τα επιβλαβή βακτήρια, με αποτέλεσμα να υπάρχει ανισορροπία στο έντερό του. Στα μεγαλύτερα μωρά, μια πρόσθετη μη μεταδοτική αιτία μπορεί να είναι η τροφή που κινείται πολύ γρήγορα μέσα στο έντερο, η οποία συχνά ονομάζεται "διάρροια νηπίων". Τα σημάδια της διάρροιας περιλαμβάνουν:

• Εξαιρετικά ρευστά, υγρά κόπρανα
• Συχνά λερωμένες πάνες
• Πυρετός
• Απώλεια όρεξης

Το συχνό πλύσιμο των χεριών, η καλή υγιεινή για εσάς και το μικρό σας και η απόρριψη της πάνας με ασφάλεια μπορούν να βοηθήσουν στη διακοπή της εξάπλωσης της διάρροιας. Δώστε άφθονα υγρά στο μωρό σας εάν υποφέρει από διάρροια. Και για τα μεγαλύτερα παιδιά, αποφύγετε να δίνετε ζαχαρούχα ποτά ή ποτά που περιέχουν τεχνητά γλυκαντικά. Εάν πιστεύετε ότι η διάρροια του μωρού σας μπορεί να οφείλεται σε δυσανεξία στη λακτόζη ή σε αλλεργία στο γάλα (βλ. αλλεργίες), μιλήστε με το γιατρό σας. 

Η διάρροια μπορεί να προκαλέσει εξάνθημα από την πάνα, γι' αυτό αλλάξτε αμέσως το μωρό σας -ένα ζεστό υγρό πανί ή βαμβάκι είναι πιο απαλό από τα μαντηλάκια- και δώστε στο δέρμα του λίγα λεπτά να αναπνεύσει πριν του φορέσετε νέα πάνα. Εάν ταΐζετε το μωρό σας με γάλα, ίσως να θέλετε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε μια ειδική φόρμουλα που περιέχει το προβιοτικό Lactobacillus reuteri. Αυτό μπορεί επίσης να προσφέρεται σε σταγόνες. Αν ανησυχείτε ή αν εντοπίσετε αίμα ή βλέννα στην πάνα, μιλήστε αμέσως με τον γιατρό σας.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Έκζεμα

Το έκζεμα -μια πάθηση που προκαλεί φαγούρα, ερυθρότητα, ξηρότητα και σκασίματα στο δέρμα- αναπτύσσεται συχνά κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του μωρού και μπορεί να προκληθεί από αλλεργίες. Μελέτες δείχνουν ότι τα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά τους πρώτους μήνες είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν έκζεμα σε σύγκριση με τα μωρά που τρέφονται με φόρμουλα που περιέχει ακέραιη πρωτεΐνη αγελαδινού γάλακτος. Για τα μωρά που τρέφονται με φόρμουλα και έχουν έκζεμα, η μερικώς ή εκτενώς υδρολυμένη φόρμουλα, όπου η πρωτεΐνη του αγελαδινού γάλακτος έχει διασπαστεί για να μειωθεί η πιθανότητα αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος σε αυτήν, μπορεί να βοηθήσει - το έκζεμα είναι ένα κοινό σύμπτωμα της αλλεργίας στο αγελαδινό γάλα. 

Μιλήστε με τον γιατρό σας εάν πιστεύετε ότι το μωρό σας έχει έκζεμα. Θα είναι σε θέση να σας συμβουλεύσει σχετικά με τις θεραπείες που θα σας βοηθήσουν να καταπραΰνετε και τα ερεθίσματα που πρέπει να αποφύγετε.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Πυρετός 

Η φυσιολογική θερμοκρασία του μωρού ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, τη δραστηριότητα και την ώρα της ημέρας. Συνήθως, οι ακόλουθες ενδείξεις θεωρούνται φυσιολογικές:

• Στοματική μέτρηση 37,2 βαθμών Κελσίου ή λιγότερο

Οτιδήποτε υψηλότερο σημαίνει ότι το παιδί σας έχει πυρετό. Ο πυρετός από μόνος του δεν αποτελεί ασθένεια - είναι ένα σημάδι ότι το μωρό σας προσπαθεί να καταπολεμήσει μια λοίμωξη. Αυτή μπορεί να οφείλεται σε ιό, όπως κρυολόγημα ή γρίπη, ή σε βακτήρια. Μπορεί επίσης να προκύψει μαζί με τη δυσκοιλιότητα και τη διάρροια. Ο θηλασμός του μωρού σας είναι ο καλύτερος τρόπος για να το προστατέψετε και να βοηθήσετε να μειωθούν οι πιθανότητες να πάθει κάποια λοίμωξη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πυρετό. Σε περίπτωση που αναπτύξει υψηλότερη θερμοκρασία από την κανονική, ακολουθήστε τις συμβουλές του γιατρού σας για το πώς να μειώσετε τον πυρετό του μωρού.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Δυσανεξία στη λακτόζη

Σε αντίθεση με την αλλεργία, η τροφική δυσανεξία είναι μια αντίδραση που δεν εμπλέκει το ανοσοποιητικό σύστημα.

 Όταν το έντερο ενός μωρού έχει χαμηλότερα επίπεδα "λακτάσης" -του ενζύμου που αναλαμβάνει στην πέψη του φυσικού σακχάρου (της λακτόζης) που βρίσκεται στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα- μπορεί να έχει δυσανεξία στη λακτόζη. Και ενώ η αληθινή δυσανεξία στη λακτόζη στα μωρά είναι σπάνια, μπορεί να συμβεί προσωρινά μετά από ένα στομαχόπονο ή αν γεννήθηκαν πρόωρα.

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αέρια, διάρροια, φούσκωμα, ανησυχία κατά το τάισμα και πολύ κλάμα. Αυτά είναι παρόμοια με άλλα προβλήματα σίτισης του μωρού, οπότε μιλήστε με τον γιατρό σας αν ανησυχείτε. Μπορεί να σας προτείνει σταγόνες ενζύμου λακτάσης, οι οποίες μπορούν να προστεθούν στο μητρικό γάλα ή στο γάλα σε σκόνη, ή μια φόρμουλα χωρίς λακτόζη, αν το μωρό σας τρέφεται με γάλα σε σκόνη.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Παλινδρόμηση

Τα περισσότερα μωρά βγάζουν γουλίτσες από γάλα μετά το τάισμα, ιδίως τις πρώτες εβδομάδες και μήνες. Αυτό είναι η βρεφική παλινδρόμηση και συμβαίνει επειδή ο οισοφάγος του μωρού δεν έχει ακόμη σχηματιστεί πλήρως, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να συγκρατήσει το γάλα. Είναι αρκετά φυσιολογικό και συνήθως ηρεμεί μετά από μερικούς μήνες.  

Τα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε στην πρόληψη της παλινδρόμησης στα μωρά περιλαμβάνουν την προσφορά μικρότερων μερίδων πιο συχνά, να αφήνετε το μωρό να ρευτεί στη μέση και το τέλος του ταΐσματος και το να κρατάτε σε όρθια στάση μετά από κάθε τάισμα. Βεβαιωθείτε επίσης ότι δεν υπάρχει τίποτα που να πιέζει την κοιλίτσα του μετά το τάισμα, οπότε αποφύγετε να το δένετε στο κάθισμα του αυτοκινήτου ή στην καρέκλα της κούνιας. Ένα συγκεκριμένο προβιοτικό, το Lactobacillus reuteri, έχει επίσης βρεθεί ότι μειώνει τον αριθμό από «γουλίτσες» στα μικρά μωρά. Ρωτήστε το γιατρό για συμβουλές σχετικά με αυτό ή οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα παλινδρόμησης. Κάποιες απλές αλλαγές στον τρόπο που ταΐζετε το μωρό σας, στη διατροφή σας αν θηλάζετε, ή στο γάλα του -για παράδειγμα η αλλαγή σε ένα εμπλουτισμένο με άμυλο- αν τρέφεται με γάλα σκόνη, μπορεί να βοηθήσουν.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

Προκλήσεις στον ύπνο

Κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο μηνών, το μωρό σας θα ξυπνάει συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας για φαγητό - η κοιλίτσα του είναι πολύ μικρή σε αυτό το στάδιο και δεν μπορεί να κρατήσει πολύ γάλα. Μετά από δύο μήνες, ίσως θελήσετε να δοκιμάσετε να καθιερώσετε μια ρουτίνα ύπνου. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα μωρά με τακτική ρουτίνα ύπνου και σταθερό πρόγραμμα ύπνου είναι πιο πιθανό να μάθουν καλές συνήθειες ύπνου που θα διαρκέσουν και στην παιδική ηλικία. Θα μπορούσε να είναι μπάνιο, βούρτσισμα των δοντιών και παραμύθι - εξαρτάται από εσάς, απλώς βεβαιωθείτε ότι κάνετε το ίδιο πράγμα κάθε βράδυ. Το να βάζετε το μωρό σας για ύπνο όταν νυστάζει αλλά είναι ακόμα ξύπνιο, θα το βοηθήσει επίσης να συνηθίσει να κοιμάται μόνο του.

Εάν το μωρό σας ξυπνάει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας μετά τους πρώτους μήνες, αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους εκτός από την πείνα. Αντί να το ταΐσετε αμέσως, αναρωτηθείτε αν μπορεί να χρειάζεται αλλαγή πάνας, αν χρειάζεται να ρευτεί, αν φαίνεται να έχει ενοχλήσεις, όπως κολικούς, ή αν ζεσταίνεται ή κρυώνει πολύ. Εάν η απάντηση είναι όχι σε όλα αυτά και γνωρίζετε επίσης ότι δεν πεινάει, μπορεί να μάθει σταδιακά να ηρεμεί μόνο του για να ξανακοιμηθεί. Αυτό θα βοηθήσει να μειωθεί ο αριθμός των φορών που ξυπνάει στο μέλλον.

Επιστροφή στη λίστα συμπτωμάτων

ΠΗΓΕΣ:

Costalos C, et al. Early Hum Dev 2008;84:45-49. 
https://www.healthychildren.org/English/health-issues/conditions/fever/Pages/Fever-and-Your-Baby.aspx (Accessed July 12 2019). 
https://www.healthychildren.org/English/health-issues/injuries-emergencies/Pages/dehydration.aspx (Accessed July 12 2019). 
https://www.nhs.uk/conditions/atopic-eczema/ (Accessed July 12 2019). 
https://www.nhs.uk/conditions/dehydration/ (Accessed July 12 2019). 
https://www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/drinks-and-cups-children/ (Accessed July 12 2019). 
https://www.smababy.co.uk/newborn/baby-allergies/ (Accessed July 12 2019). 
https://www.smababy.co.uk/newborn/baby-feeding-problems/ (Accessed July 12 2019). 
https://www.smababy.co.uk/newborn/newborn-baby-poo/ (Accessed July 12 2019). 
https://www.smababy.co.uk/toddler/toddler-tummy-problems/ (Accessed July 12 2019). 
Vivatvakin B, et al. Asia Pac J Clin Nutr 2010;19:473-80 (Accessed July 12 2019). 

Τελευταία αναθεώρηση: Απρίλιος, 2020