14 τρόποι να μάθεις στο παιδί σου να τρέφεται σωστά

Σκέψου πώς ταΐζεις το παιδί σου

Αφιέρωσε λίγο χρόνο για να σκεφτείς διάφορες περιστάσεις ταΐσματος του παιδιού σου. Ακολουθείς τις αρχές της σίτισης με βάση τη διάθεση του παιδιού (responsive feeding) — δηλαδή, προσπαθείς να δημιουργείς ένα ζεστό, θετικό περιβάλλον σε κάθε οικογενειακό γεύμα, να σέβεσαι την απόφαση του παιδιού να φάει ή όχι και πόσο, και να δίνεις το καλό παράδειγμα σε σχέση με τις ισορροπημένες και θρεπτικές επιλογές τροφίμων; Εάν ναι, συγχαρητήρια! Ωστόσο, εάν αναγνωρίζεις ότι ακολουθείς κάποια από τις λιγότερο επιθυμητές συμπεριφορές σίτισης που περιγράφονται παρακάτω, έχει έρθει η ώρα να υπενθυμίσεις στον εαυτό σου τα πλεονεκτήματα της σίτισης με βάση τη διάθεση του παιδιού. Να θυμάσαι ότι το σημαντικό δεν είναι μόνο το τι και πόσο τρώει το παιδί σου. Ο τρόπος με τον οποίο προσφέρεις φαγητό είναι πολύ σημαντικός για την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών.

«Πιεστικό» στυλ σίτισης

Πιέζεις το παιδί να τελειώσει όλο του το φαγητό, παρ’ όλο που έχει δηλώσει ότι έχει χορτάσει. Ενδεχομένως, επίσης, να περιμένεις ότι μπορεί να μείνει καθισμένο στο τραπέζι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ’ όσο προβλέπεται για την ηλικία του.

«Υποχωρητικό» στυλ σίτισης Επιτρέπεις στο παιδί σου να τρώει οτιδήποτε, ανά πάσα στιγμή. Έχεις ελάχιστες ή και καθόλου προσδοκίες όσον αφορά την πιθανότητα να ακολουθήσει μια υγιεινή,ισορροπημένη διατροφή.

«Υπερβολικά αυστηρό» στυλ σίτισης Ελέγχεις σε ακραίο βαθμό το τι τρώει το παιδί σου. Ενδεχομένως να του προσφέρεις πολύ μικρές ποσότητες ή να μην του δίνεις καθόλου φαγητό, ακόμα και όταν σου δείχνει ότι εξακολουθεί να πεινάει.

Τι λέει η Δρ Fries: «Η σίτιση με βάση τη διάθεση του παιδιού είναι η καλύτερη επιλογή. Εκτός από το γεγονός ότι μειώνει τις πιθανότητες υπερκατανάλωσης φαγητού, η απόκριση στα σημάδια με τα οποία τα νήπια εκφράζουν το αίσθημα της πείνας ή του κορεσμού συνδέεται με πιο υγιεινή διατροφή και υγιές σωματικό βάρος. Η σίτιση με βάση τη διάθεση του παιδιού σημαίνει ότι τα γεύματα είναι ευχάριστα και διαδραστικά, χωρίς υπερβολική καταπίεση των νηπίων ή ενθάρρυνση της υπερκατανάλωσης φαγητού. Οι γονείς που ακολουθούν τις αρχές της σίτισης με βάση τη διάθεση προσφέρουν στα παιδιά τους υγιεινές διατροφικές επιλογές τόσο στα κύρια γεύματα όσο και στα σνακ, έχουν σαφείς κανόνες και προσδοκίες κατά τη διάρκεια των γευμάτων, ενώ παράλληλα αποτελούν καλά πρότυπα, ακολουθώντας ένα μοντέλο υγιεινής διατροφής στο σπίτι».

Μην πιέζεις το παιδί

Κατά πάσα πιθανότητα έχεις μια σαφή εικόνα της ποσότητας που θέλεις να φάει το παιδί. Πιθανώς να το πιέζεις να τελειώσει το πιάτο του, ακόμα κι όταν σου λέει ότι έχει χορτάσει. Το γεγονός ότι εσύ είσαι ο ενήλικας, δεν σημαίνει ότι ξέρεις καλύτερα τι όρεξη έχει το μικρό σου. Άφησε το παιδί να αποφασίσει πόσο θα φάει.

Τι λέει η Δρ Fries: Η άσκηση πίεσης στο παιδί για να καταναλώσει περισσότερο φαγητό απ’ όσο θέλει έχει πολλές συνέπειες. Εάν το παιδί έχει χορτάσει, αυτό του μαθαίνει να αγνοεί τα σημάδια κορεσμού, κάτι που ενδεχομένως να οδηγήσει σε υπερφαγία στο μέλλον. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσει ένα στρεσογόνο περιβάλλον, που θα δημιουργήσει αρνητικούς συσχετισμούς με την τροφή που του προσφέρεις, με αποτέλεσμα να προσπαθεί να την αποφύγει μελλοντικά. Τα παιδιά συχνά τρώνε περισσότερο τη μια μέρα και λιγότερο την άλλη, αυτό είναι φυσιολογικό. Θα αναπληρώσουν την ποσότητα σε ένα άλλο γεύμα».

Πρόσφερε θρεπτικές τροφές και ροφήματα

Η κοιλίτσα των νηπίων είναι μικρή, γι’ αυτό είναι σημαντικό αυτός ο πολύτιμος χώρος να μην καταλαμβάνεται από τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι και ζάχαρη ή αναψυκτικά με προσθήκη ζάχαρης. Αντιθέτως, πρόσφερε μια ποικιλία τροφίμων που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, σε συνδυασμό με γάλα (μητρικό, πλήρες αγελαδινό ή γάλα ανάπτυξης) ή νερό με κάθε γεύμα και σνακ. Μπορεί να γίνει εξαίρεση για κάποιες ξεχωριστές περιστάσεις, όπως τα γενέθλια ή οι οικογενειακές γιορτές, όπου το παιδί μπορεί να φάει γλυκά και επιδόρπια σε ποσότητα κατάλληλη για την ηλικία του. Εξασκήσου στην προσαρμοσμένη στις ανάγκες του παιδιού σίτιση αποφεύγοντας να πιέζεις το παιδί να καταναλώνει αυτές τις τροφές, αλλά και αφήνοντάς το να τις δοκιμάσει. Το παιδί θα μάθει γρήγορα ότι αυτά τα γλυκά είναι «τροφές που καταναλώνονται σε ξεχωριστές περιστάσεις» και δεν αποτελούν μέρος της καθημερινής του διατροφής.

Τι λέει η Δρ Fries: «Η έρευνα σε μεγαλύτερα παιδιά δείχνει ότι όταν οι γονείς θέτουν σε αυτά αυστηρούς περιορισμούς σχετικά με το τι μπορούν να φάνε (λέγοντας, για παράδειγμα, ότι ορισμένες τροφές δεν επιτρέπονται ποτέ), τόσο πιο ελκυστικές γίνονται αυτές οι τροφές επειδή είναι “απαγορευμένες”, ενώ είναι πιθανό τα παιδιά να οδηγηθούν σε υπερβολική κατανάλωση των τροφών αυτών όταν τους δοθεί η ευκαιρία».

Πρόσεξε το μέγεθος των μερίδων

Σέρβιρε ποσότητες φαγητού που είναι κατάλληλες για την ηλικία του παιδιού. Μπορείς πάντα να δώσεις στο παιδί περισσότερο εάν δείξει ότι συνεχίζει να πεινάει αφού τελειώσει τη μερίδα του. Μην ενθαρρύνεις το παιδί να «αδειάσει το πιάτο του», αντιθέτως σεβάσου τα σημάδια που δείχνει όσον αφορά την πείνα και τον κορεσμό.

Τι λέει η Δρ Fries: «Έχει αποδειχτεί ότι η προσφορά μεγάλης μερίδας εύγευστων φαγητών με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, όπως τα μακαρόνια, αυξάνουν την ποσότητα που τρώει ένα παιδί».

Πρόσφερε ενθάρρυνση με ήπιο τρόπο

Κατά την εισαγωγή μιας νέας τροφής, μερικές ενθαρρυντικές λέξεις μπορούν να πείσουν το παιδί σου να δοκιμάσει.

Τι λέει η Δρ Fries: «Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, πολύ λίγα παιδιά είναι πρόθυμα να δοκιμάσουν ένα καινούριο φρούτο ή λαχανικό χωρίς ενθάρρυνση. Αντί για κόλπα ή ανταλλάγματα, με μια απλή παρακίνηση από τους γονείς, όπως “δοκίμασε τα μπιζέλια”, ένα παιδί είναι πιθανότερο να δοκιμάσει το φαγητό».

Δώσε το καλό παράδειγμα

Επιδίωξε να κάθεστε όλα τα μέλη της οικογένειας και να απολαμβάνετε ένα γεύμα μαζί όσο πιο συχνά γίνεται. Το παιδί σου μαθαίνει από αυτά που βλέπει να κάνεις εσύ και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, γι’ αυτό δώσε το καλό παράδειγμα καταναλώνοντας και απολαμβάνοντας υγιεινές τροφές. Δώσε στο παιδί τη δυνατότητα να σε δει να δοκιμάζεις ένα καινούριο φαγητό με ευχαρίστηση και είναι πολύ πιθανό να θέλει να δοκιμάσει κι εκείνο.

Τι λέει η Δρ Fries: «Αυτά που τρώνε οι γονείς αποτελούν μια καλή βάση για να προβλέψουμε αυτά που θα τρώνε και τα παιδιά. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, η επίδειξη της κατανάλωσης μιας τροφής είναι η πιο αποτελεσματική τεχνική για να πειστεί ένα παιδί να τη δοκιμάσει».

Σταμάτα τη δωροδοκία

Όσο δελεαστικό και να είναι κάτι τέτοιο, μη χρησιμοποιείς το φαγητό ως ανταμοιβή. Για παράδειγμα, το να προσφέρεις στο παιδί παγωτό εφόσον φάει τα λαχανικά του, μπορεί να του δημιουργήσει αρνητικούς συσχετισμούς και αποστροφή προς τα λαχανικά μακροπρόθεσμα.

Τι λέει η Δρ Fries: «Προσπάθησε να προσφέρεις όλες τις τροφές εξίσου αντί να δημιουργείς την εντύπωση ότι κάποιες τροφές είναι λιγότερο νόστιμες ενώ άλλες πιο ελκυστικές».

Μην αφήσεις το παιδί να γίνει «δύσκολο» στο φαγητό

Κάποιες φορές, μπορεί να ανησυχείς ότι το παιδί σου γίνεται δύσκολο στο θέμα του φαγητού, καθώς επιλέγει μόνο λίγες τροφές τις οποίες παλεύεις να το πείσεις να φάει. Αυτό μπορεί να γεμίσει με άγχος τις ώρες των γευμάτων και για τους δυο σας και να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκεις. Εάν του αρέσουν μόνο λίγες τροφές, βάλε λίγες από αυτές στο πιάτο του μαζί με καινούριες τροφές ή τροφές που προηγουμένως είχε απορρίψει. Τα παιδιά μπορούν να δοκιμάσουν μια νέα τροφή πολλές φορές προτού αρχίσει να τους αρέσει.

Τι λέει η Δρ Fries: «Έρευνες έχουν δείξει ότι η άσκηση πίεσης στα παιδιά νηπιακής ηλικίας για την κατανάλωση οποιασδήποτε τροφής είναι πιθανότερο να τα κάνει να την απορρίψουν. Εάν οι γονείς διατηρήσουν μια πιο χαλαρή στάση απέναντι στο φαγητό, τα παιδιά είναι πιθανότερο να δοκιμάσουν διάφορες τροφές».

Άφησε χρόνο για το μάσημα

Τάισε στο παιδί σου το φαγητό σε μικρές μπουκιές και βεβαιώσου ότι έχει μασήσει καλά την ποσότητα που έχει στο στόμα του προτού του δώσεις κι άλλο. Επίσης, μην πιέζεις το παιδί να τελειώσει το γεύμα του. Άφησέ το να φάει με τον δικό του ρυθμό. Η υιοθέτηση καλών συνηθειών τώρα μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή προβλημάτων υπερφαγίας στο μέλλον.

Τι λέει η Δρ Fries: «Τα παιδιά που τρώνε πιο γρήγορα τείνουν να καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τρώνε μεγαλύτερες μπουκιές και μασάνε το φαγητό τους λιγότερο. Έρευνες έχουν δείξει ότι η τάση προς τη γρήγορη κατανάλωση φαγητού μπορεί να ξεκινήσει στη νηπιακή ηλικία».

Μην προσφέρεις φαγητό για να ηρεμήσεις το παιδί

Σε αυτή την ηλικία, το παιδί μπορεί να μην έχει ακόμα επαρκείς γλωσσικές δεξιότητες ώστε να γνωστοποιεί τα συναισθήματά του με λέξεις, γι’ αυτό και συχνά εκνευρίζεται και ξεσπά. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι δελεαστικό να του δώσεις ένα μπισκότο, το αγαπημένο του φαγητό ή ακόμα και κάποιο υγιεινό σνακ ώστε να λήξει η σκηνή. Ωστόσο, κάτι τέτοιο μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες μακροπρόθεσμα.

Τι λέει η Δρ Fries: «Η χρήση του φαγητού ως μέσου κατευνασμού από μικρή ηλικία μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη παχυσαρκίας στα μικρά παιδιά. Τα νήπια μπορούν να αρχίσουν να συνδέουν το φαγητό με τα συναισθήματά τους αντί για τα σημάδια που τους στέλνει η όρεξή τους, και αυτό να τα παρακινεί να τρώνε ακόμα και όταν δεν πεινούν».

Να θυμάσαι ότι κανένα παιδί δεν έχει την «ιδανική διάπλαση»

Μην προσπαθείς να πιέσεις ένα μικρόσωμο παιδί να φάει περισσότερο και μη στερείς το φαγητό από ένα μεγαλόσωμο παιδί για να το βοηθήσεις να χάσει βάρος. Δεν είναι σωστή η αντίληψη ότι όσο πιο μεγάλο είναι ένα μωρό, τόσο πιο υγιές είναι. Τι λέει η Δρ Fries: «Τα μωρά γεννιούνται με έμφυτα ένστικτα που τους επιτρέπουν να αναγνωρίζουν εάν πεινούν ή έχουν χορτάσει. Το να σέβεσαι και να ανταποκρίνεσαι στα σημάδια πείνας ή κορεσμού του παιδιού σου οδηγεί σε πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες και καλύτερη ανάπτυξη».

Μάθε να «διαβάζεις» το παιδί σου

Μη βάζεις υπερβολική ποσότητα φαγητού στο πιάτο του παιδιού σου. Πρόσφερέ του μια μικρή ποσότητα και δώσε προσοχή στα σημάδια που σου δείχνει για να σου πει αν έχει χορτάσει ή πεινάει. Μπορείς πάντα να δώσεις στο παιδί ακόμα μία μικρότερη μερίδα σε περίπτωση που δείχνει ότι εξακολουθεί να πεινάει.

Τι λέει η Δρ Fries: «Στην ηλικία των 18-24 μηνών, τα νήπια χρησιμοποιούν λέξεις (όπως «θέλω αυτό» ή «τελείωσε») και χειρονομίες (όπως το να δείχνουν, να προσπαθούν να πιάσουν ή να σπρώχνουν το φαγητό τους) για να δείξουν εάν πεινάνε ή έχουν χορτάσει. Έχε τον νου σου για τέτοιες χειρονομίες και εκφράσεις και αφουγκράσου αυτό που προσπαθεί να σου πει το παιδί σε σχέση με την όρεξή του».

Δώσε χρόνο στο παιδί σου να μάθει να μασάει

Τώρα πια, είναι πιθανό το παιδί να έχει σταματήσει τους πουρέδες και να τρώει ό,τι και η υπόλοιπη οικογένεια, απλά σε μικρότερα κομμάτια. Πρέπει να συνεχίζεις να προσφέρεις στο παιδί σου φαγητό κομμένο σε μπουκίτσες όσο μαθαίνει να μασάει.

Τι λέει η Δρ Fries: «Από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών, το στόμα ενός παιδιού διπλασιάζεται σε όγκο. Οι μασητήρες μύες γίνονται πιο δυνατοί, επιτρέποντας μεγαλύτερο έλεγχο της τροφής στο εσωτερικό του στόματος. Η εκμάθηση της μάσησης με τις κατάλληλες υφές επηρεάζει με πολλούς τρόπους το σύνολο της διατροφικής εμπειρίας, από την αντίληψη της γεύσης, της οσμής και της υφής μέχρι το αίσθημα κορεσμού και την αποδοχή μεγαλύτερης ποικιλίας τροφών».

Κάνε τα γεύματα διασκεδαστικά!

Προσπάθησε να συμπεριλάβεις το παιδί λίγο περισσότερο στη διαδικασία του μαγειρέματος — υπάρχουν πολλά πράγματα κατάλληλα για τα νήπια στην κουζίνα, όπως να απλώσουν ζύμη, να κόψουν μπουκετάκια από το μπρόκολο, να ξεπλύνουν πατάτες και να ρίξουν υλικά σε ένα μπολ. Βεβαιώσου ότι το παιδί σου βρίσκεται διαρκώς υπό την επίβλεψη ενός ενήλικα. Το παιδί θα ανυπομονεί για τα οικογενειακά γεύματα που ετοίμασε μαζί σου.



Πηγές Birch LL, Savage JS, Fisher JO. Right sizing prevention. Food portion size effects on children’s eating and weight. Appetite 2015, 88:11-16.

Black RE, Makrides M, Ong KK (eds): Complementary Feeding: Building the Foundations for a Healthy Life. 2017 Nestlé Nutr Inst Workshop Ser, vol 87, pp 153–165, (DOI: 10.1159/000448965)

Blissett J, Fogel A. Intrinsic and extrinsic influences on children’s acceptance of new foods. Physiol Behav 2013, 121:89–95.

Dattilo AM Programming long-term health: Effect of parent feeding approaches on long-term diet and eating patterns. In: Early nutrition and long-term health, mechanisms, consequences and opportunities. Ed., Saavedra and Dattilo, Elsevier, 2017: 471-95.

Edelson LR, Mokdad C, Martin N. Prompts to eat novel and familiar fruits and vegetables in families with 1-3 year-old children: Relationships with food acceptance and intake. Appetite 2016: 99:138-48.

Fogel A, Goh AT, Fries LR, et al. A description of an ‘obesogenic’ eating style that promotes higher energy intake and is associated with greater adiposity in 4.5 year-old children: Results from the GUSTO cohort. Physiol Behav 2017, 176:107-16.

Fogel A, Goh AT, Fries LR, et al. Faster eating rates are associated with higher energy intakes during an ad libitum meal, higher BMI and greater adiposity

among 4.5-year-old children: results from the Growing Up in Singapore Towards Healthy Outcomes (GUSTO) cohort. Br J Nutr 2017, 117(7):1042-51.

Fogel A, Fries LR, McCrickerd K, et al. Oral processing behaviours that promote children’s energy intake are associated with parent-reported appetitive traits: Results from the GUSTO cohort. Appetite 2018:126:8-15.

Fries LR, Martin N, van der Horst K. Parent-child mealtime interactions associated with toddlers’ refusal of novel and familiar foods. Physiol Behav 2017, 176:93-100.

Le Reverend BJD, Edelson LR, Loret C. Anatomical, functional, physiological and behavioural aspects of the development of mastication in early childhood. Br J Nutr 2014, 111(3):403–14.

Perez-Escamilla R, Segura-Perez S, Lott M, on behalf of the RWJF HER Expert Panel on Best Practices for Promoting Healthy Nutrition, Feeding Patterns, and Weight Status for Infants and Toddlers from Birth to 24 Months. Feeding Guidelines for Infants and Young Toddlers: A Responsive Parenting Approach. Durham, NC: Healthy Eating Research, 2017. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://healthyeatingresearch.org

Rodgers RF, Paxton SJ, Massey R, et al. Maternal feeding practices predict weight gain and obesogenic eating behaviors in young children: a prospective study. Int J Behav Nutr Phys Act 2013, 10:24 http://www.ijbnpa.org/content/10/1/24

Russell CG, Haszard JJ, Taylor RW, et al. Parental feeding practices associated with children’s eating and weight: What are parents of toddlers and preschool children doing? Appetite 2018, 128:120-8.

Shloim N, Edelson LR, Martin N, et al. Parenting styles, feeding styles, feeding practices, and weight status in 4-12 year-old children: A systematic review of the literature. Front Psychol 2015, 6:1849. doi: 10.3389/fpsyg.2015.01849

Stifter CA, Moding KJ. Understanding and measuring parent use of food to soothe infant and toddler distress: A longitudinal study from 6 to 18 months of age. Appetite 2015, 95:188-96.

van der Horst K, Sleddens EFC. Parenting styles, feeding styles and food-related parenting practices in relation to toddlers’ eating styles: A cluster-analytic approach. PLoS ONE 2017, 12(5): https://doi.org/10.1371/journal.pone.0178149

Vollmer RL, Mobley AR. Parenting styles, feeding styles, and their influence on child obesogenic behaviors and body weight: a review. Appetite 2013, 71:232-41.

Woo Baidal JA, Morel K, Nichols K, et al. Sugar-sweetened beverage attitudes and consumption during the first 1000 days of life. Am J Public Health 2018, 108(12):1659-65. doi:10.2105/AJPH.2018.304691

Τελευταία αναθεώρηση: Νοέμβριος 2018