Πώς δημιουργείται το μητρικό ένστικτο

Οι θεωρίες για το μητρικό συναίσθημα
 
Από τη μια, ένα ακατανίκητο ένστικτο, μια αφοσίωση που δείχνουν όλα τα θηλυκά του ζωικού βασιλείου. Από την άλλη, μια πολιτισμική κατασκευή που δεν εμπνέεται σε τίποτα από τη φύση και δεν είναι αυτόματη. Όμως δεν σημαίνει ότι σε όλα αυτά το μωρό έχει παθητικό ρόλο. Αντίθετα, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά! Γνωρίζουμε ότι από τις πρώτες ημέρες της ζωής του, ακόμη και λίγο νωρίτερα, το μωρό μας βάζει μπροστά μια στρατηγική γοητείας, η οποία λειτουργεί πολύ καλά στη μαμά, αλλά και στην πλειοψηφία των ενηλίκων που θα το γνωρίσουν.
Στα ποντίκια, το γονίδιο της μητρικής αγάπης ενεργοποιείται από τα μωρά ποντικάκια! Τι μας μαθαίνουν οι φίλοι μας τα ποντίκια; Ότι όταν τροποποιούνται γενετικά, δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τα μικρά τους, ενώ φυσιολογικά οι ποντικίνες είναι πολύ στοργικές μαμάδες. Τι συμβαίνει; Τους αφαιρέσαμε το γονίδιο fosB, που συμμετέχει στην παραγωγή ορμονών που διεγείτουν τη μητρική αντίδραση. Οπότε, θα ήταν εύκολο να συμπεράνουμε ότι το μητρικό ένστικτο βρίσκεται στα γονίδια. Δεν είναι τόσο απλό! Αυτό που ενεργοποιεί το συγκεκριμένο γονίδιο στη μητέρα είναι η μυρωδιά του νεογέννητου ποντικιού. Στην εξοχή, ξέρουμε καλά ότι δεν πρέπει να αγγίζουμε το νεογέννητο κουνελάκι: Αν εμποτιστεί με ξένη μυρωδιά, η μητέρα του δεν θα το αναγνωρίσει μετά και δεν θα διστάσει ακόμη και να το σκοτώσει. Οπότε ναι, υπάρχει μητρικό ένστικτο, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι τα μωρά εμπλέκονται σε αυτό. Για να τραφούν και να απολαύσουν το κανάκεμα της μαμάς τους, τα μικρά ζώα πρέπει πρώτα να την προσελκύσουν με κάποιον τρόπο.

Ό,τι είναι μικρό είναι και όμορφο
 
Πρωτευολόγοι και κοινωνιοβιολόγοι μιλούν για «το μαγνητικό κάλεσμα των μωρών». Παντού στον κόσμο, βρίσκουμε ακαταμάχητα μωρά. Είμαστε ευαίσθητοι απέναντι στα χαρακτηριστικά της νέας ζωής, δηλαδή σε όλα τα σημάδια που υποδεικνύουν την απόλυτη νιότη και αδυναμία ενός μικρού: Μεγάλο στρογγυλό κεφάλι, μικρό μέγεθος, μεγάλα έκπληκτα μάτια... Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα δικά μας μωρά, αλλά και για τα μωρά ζωάκια. Ποιος από εμάς δεν βρίσκει ΑΞΙΟΛΑΤΡΕΥΤΟ ένα μικρό γατάκι, ένα κουταβάκι, ένα αρνάκι, ακόμη και ένα λιονταράκι ή ένα μωρό τιγράκι; Σε ορισμένες φυλές πιθήκων, τα μικρά έχουν ήδη από τη γέννησή τους μαύρο, λευκό ή κοκκινωπό τρίχωμα που τα κάνει να ξεχωρίζουν εύκολα από τους ενήλικες και δείχνει σε όλη την ομάδα ότι πρόκειται για μωρά. Ενθουσιασμένα, τα θηλυκά τσακώνονται για το ποιο θα τα κρατήσει στην αγκαλιά του, όταν η μαμά θέλει να το μοιραστεί μαζί τους!